Rafael Wormser

Deventer v. 1.2

Family page

Rafael Wormser to:
Jenny Hirsch

1) Betty Wormser, alias: Bettij, birth 6 Jan 1877 Karlsruhe, Duitsland, died 23 Jul 1943 Sobibor, Polen Place (family): Zwolle, Amsterdam, Kraaipanstr 67 I
Married 4 Nov 1902 Karlsruhe, Duitsland to:
Samuel Juda Simon Hirsch, birth 22 OKT 1872 Amsterdam, died 11 Aug 1941 Zwolle, son of Simon Azaria Hirsch and Ganna Spitz
Opperrabijn vanaf 1902 van de hoofdsynagoge Zwolle (ressort Overijssel). Na het overlijden van Frèankel in 1882 was er meer dan 20 jaar een vacature. Zijn oom Wagenaar heeft in die tussenliggende periode als gast-rabbijn gediend. Hij stamde uit ee n orthodox-Joods milieu en zijn voorgeslacht telt verschillende rabbijnen, waaronder zijn vader, en geleerden. Bij zijn installatie pleitte Hirsch voor herstel van het traditionele Jodendom, waarvan Tora en traditie de basis en de toetssteen moes ten zijn. Zijn voorgangers Hertzveld en Fraenkel waren eerder voorstander van hervormingen.

Hij werd geinstalleerd in Juni 1902-advertentie in NIW Nr. 3-04 Juli 1902: 'INSTALLATIE OPPERRABBIJN van OVERIJSSEL te ZWOLLE op 13 Juli a.s.Dames en Heren, die wenschen deel te nemen aan het officieel feestelijk Diner a f3.75 incl. ½ fl.wijn pe r à.couvert'.
Hij kwam aan het einde van het cursusjaar van de joodse school in de Roggestraat voor de schoolinspectie, het lesgeld innen, overhoorde de leerlingen en bepaalde wie daarvan overging.
In 1903 heeft hij in Deventer een lezing gehouden t.b.v. het 10-jarig besaan van de synagoge.
De Gemiloes Chasodiem is in 1913 begonnen met de Talmoedstudie; om de 14 dagen kwam opperrabbijn Hirsch hierover lesgeven. Ook voor Mekour Chajiem hield hij lezingen.
De opperrabbijn sprak ook kerkelijke echtscheidingen uit in de synagoge als Rousj Beis, o.a. in 1932.
Toen de synagoge vernield werd in 1941 schreef hij een herderlijk woord n.a.v. van de verwoesting van de sjoel. Op het moment dat hij dit schreef was zijn toestand al zeer ernstig. Ten zeerste leefde hij echter mee in het leed dat de gemeente tro f. De bewoordingen van dit herderlijke woord waren zeer treffend. Na overleg besloot het kerkbestuur het niet voor te lezen. In plaats daarvan werd in deze geest iets voorgelezen. Hij was toen al overleden.
In 1989 werd de straat waaraan de synagoge in Zwolle staat, vernoemd naar Hirsch.

In 2014 gaf zijn kleinzoon Aron Colthof de jaarlijkse Samuel Hirschlezing in de synagoge van Zwolle. Aron is de zoon van Ella Colthof-Hirsch, enig overlevende dochter van wijlen opperrabbijn Hirsch. Weliswaar is hij na de oorlog geboren (1949 Amst erdam), maar hij heeft veel familiesituaties en anekdotes van zijn moeder meegekregen. Tevens zal hij ingaan op de levensbeschouwing en theologische positie van zijn grootvader, aangezien daarover uit onbegrip erg veel misvattingen zijn ontstaan . Aron is na zijn huwelijk in 1974 gemigreerd naar Israèel, waar hij en zijn vrouw in Jeruzalem wonen. Voor de herinwijding van de Synagoge en de vernoeming van de Samuel Hirschstraat is hij in de tachtiger jaren samen met zijn oom Fried Hirsch na ar Zwolle gereisd.

Documentatie: foto's Hirsch in EHC en in Memorboek p. 800; foto voor synagoge Golstraat blz 56, 57, 114 (vB). Foto en stukje over Hirsch blz 148, 'De emancipatie van de Joden in Overijssel 1796-1940', van Iet Erdtsieck 1995. Overlijden en versla g begrafenis te Zwolle in 'Joodsch Weekblad' 15-8-1941. Stuk over Hirsch en foto op blz 43, Gids langs de geschiedenis van Joods Zwolle, door oa. Jaap Hagedoorn (1999);
Viering 10-jarig bestaan sjoel met lezing Hirsch in NIW 13-3-1903: http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010874194%3Ampeg21%3Ap005%3Aa0049;
Mekour Chajiem heeft Hirsch uitgenodigd voor een lezing, in NIW 9-1-1925 (ook in NIW 24-2-1922, 27-5-1932): http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010872522%3Ampeg21%3Ap002%3Aa0059;
Verslag 25-jarig jubileum opperrabbijn Hirsch in Alg. Handelsblad 11-7-1927:
http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010659532%3Ampeg21%3Ap015%3Aa0348;
Kerkelijke echtscheiding uitgesproken met Opperrabbijn als Rousj beis in NIW 20-4-1932: http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010874749%3Ampeg21%3Ap002%3Aa0068;
Jaarlijkse schoolinspectie door Hirsch in NIW 16-6-1933: http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010874847%3Ampeg21%3Ap016%3Aa0177;
Aankondiging lezing opperrabbijn Hirsch in Deventer (ook NIW 7-5-1937):
http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010874086%3Ampeg21%3Ap001%3Aa0003

http://www.joodszwolle.nl/index.php/en/2014-04-19-19-37-52/hirsch-wormser.shtmll
Joods Zwolle: Hirsch-Wormser

Zie ook het Biografisch Woordenboek van Nederland.

Main index A-Z